Types of pranayam

In this post,I am going to explain about types of pranayam . There are eight types of pranayam .You can read more information about it.

प्राणायाम प्रकार

योगशास्त्रामध्ये प्राणायामाचे आठ प्रकार सांगितले आहेत:
१.सुर्यभेदन २.उज्जायी ३.सीत्कारी ४.शीतली ५.भस्त्रिका ६.भ्रामरी ७.मूर्च्छा आणि ८.प्लाविनी
खाली प्रत्येक प्रकारचा परिचय , कृती आणि त्यापासून होणारे फायदे पाहणार आहोत.

१.सूर्यभेदन प्राणायाम :-

पिंगळा नाडीचे दैवत सूर्य आहे.पिंगळा नाडी जागृत करणे,हा या प्राणायामाचा हेतू आहे या प्राणायामामुळे मस्तकाचा पुरुषशक्ती असणारा भाग जागृत होतो.सुर्यभेदानामुळे शरीरात उष्णता निर्माण होते. म्हणून हा प्रकार थंडीमध्ये करावा

कृती 

१) पद्मासनात किंवा सिद्धासनात  बसा.
२)डोळे बंद करून,डावी नाकपुडी उजव्या हाताच्या करंगळीने बंद करा.

३) उजव्या नाकपुडीने शक्य तितका श्वास घ्या.
४)नंतर उजव्या हाताच्या अंगठ्याने उजवी नाकपुडी बंद करा.हनुवटी जालंधरबंधातील कृतीप्रमाणे छातीला चिकटवा.
५) मग कुंभक करा.
६) त्यानंतर डाव्या नाकपुडीने श्वास बाहेर सोडा.

फायदे:-

१)मनःशांती लाभते
२) आतड्यातील रोगजंतू आणि आतडयातील रोग नाहिसे होतात.
३)यकृत सशक्त बनून योग्य प्रमाणात पित्तरस तयार होतो.
४)पिंगळा नाडी कार्यक्षम बनते.
५)डोळ्याचे विकार नाहीसे होतात .
६) सर्दी-पडशामुळे हैराण झालेलयांसाठी हा प्रकार उपकारक आहे.
७) कुंडलिनी जागृत होते व त्यामुळे  जठराग्नी प्रदीप्त होतो.

२) उज्जायी प्राणायाम:-

उज्जयी ह शब्द उद+ जय यापासून बनला आहे.उद म्हणजे जोराने जय म्हणणे  यावरून मोठ्याने जयजयकार करणे असा अर्थ होतो.
उज्जयी करताना कंठातून मोठ्याने शिट्टीसारखा आवाज येतो . तोच जयजयकार समजून या प्राणायामास उज्जयी असे नाव दिले आहे.

कृती 

१) पद्मासन किंवा सिद्धासन घालून बसा.
२)तोंड बंद करून हनुवटी गळपट्टीच्या हाडांमध्ये बसवा.
३) डोळे मिटून दोन्ही नाकपुड्यातून सावकाश दीर्घ श्वास घ्या .श्वास घेतेवेळी सस असा आवाज आला पाहिजे .फुफ्फुसे भरेपर्यंत श्वास घ्या.
४)आता जीभ उलटी करून जिभेचा शेंडा टाळूच्या आतल्या बाजूस लावून(जिव्हा बंध) श्वास शक्य होईल तितका वेळ रोखून धरा .
५) आता डोके वर करा . जिव्हा बंध सोडा व संथपणे श्वास बाहेर सोडा.

फायदे:-

१) या प्राणयामामुळे डोक्यातील उष्णता कमी होते. तसेच दमा क्षय आणि फुफ्फुसाचे रोग बरे होतात.
२) पचन संस्था ,श्वसन संस्था आणि मज्जासंस्था कार्यक्षम बनतात 
३) मन व शरीर ताजेतवाने होते.
४) शरीराला पुरेशा प्रमाणात प्राणवायु मिळाल्याने हृदयासंबंधीच्या तक्रारी नाहीशा होतात.
५) उज्जायी करताना कफ,अपचन ,ज्वर आदी व्याधी होत नाहीत.

घ्यायची नोंद:-या प्राणायामाच्या सरावाने शरीरात उष्णता निर्माण होते ;म्हणून हा प्रकार हिवाळ्यात करावा.


३) सीत्कारी प्राणायाम:-

शरीरात थंडावा निर्माण करणारा असल्याने या प्रणायामास  सीत्कारी किंवा शीतकारी  म्हणतात.याचा सराव उन्हाळ्यात केल्यास फायदा होतो.

कृती :-

१) पद्मासन किंवा सिद्धासन घालून बसा.
२) दात एकमेकावर दाबून ठेवा.
३) आता जीभ दाताना लावा आणि जिभेचे टोक टाळूस लावा 
४) सी.. सी.. असा आवाज करत तोंडाने श्वास घ्या.श्वास घेऊन झाल्यावर तोंड बंद करा आणि शक्य तितका वेळ कुंभक करा.
५)त्यानंतर दोन्ही नाकपुड्याने रेचक करा( श्वास बाहेर सोडा.)

फायदे:-

१) सीत्कारी प्राणायामाच्या सरावाने भूक व तहान नियंत्रित होते.तसेच आळस दूर होतो. झोपेवर नियंत्रण राहते.
२)  डोळे व कान याना शीतलता प्राप्त होते .
३) दाताचे पायोरियासारखे रोग,गळा आणि जिभेचे रोग बरे होण्यास मदत होते.
४)नियमित सरावाने सौन्दर्य वाढते आणि शरीर बलवान बनते .


४) शीतली प्राणायाम:-

शीतली प्रणायामामुळे शरीरात थंडावा निर्माण होतो; म्हणून या प्राणायामास शीतली प्राणायाम म्हणतात

  कृती:-

१) पद्मासनात ,सिद्धासनात किंवा वज्रसनात बसा
२) तोंड उघडून जीभ बाहेर काढा 
३)  पक्षाच्या चोचीप्रमाणे जिभेची नळी करून सी..सी..
असा आवाज करत तोंडाने श्वास घ्या(पूरक करा)
४) पूरक पूर्ण होताच तोंड बंद करा . थोडा  श्वास रोखून धरा.
५) दोन्ही नाकपूड्याद्वारा संथपणे श्वास बाहेर सोडा.

फायदे :-

१) या प्राणयामामुळे रक्तातील विषारी घटक बाहेर फेकले जातात.
२) नियमित सरावाने प्लीहा,त्वचारोग,ताप ,अजीर्ण होणे व बद्धकोष्ठ यासारख्या व्याधी नाहीशा होतात.
३)नियमित सराव करणाऱ्या साधकाला सापाच्या आणि विंचवाच्या विषाची बाधा होत नाही.
४)तामसी व रागीट लोकांसाठी हा प्राणायाम खूप लाभदायी आहे.
५)जीभ आणि तोंडाचे विकार नाहीसे करण्यासाठी हा प्रकार उपयोगी ठरतो.
६) खूप तहान लागली असेल ,पण प्यायला पाणी मिळत नसेल ;तर शीतली प्राणायाम करावा म्हणजे त्वरित तहान भागते.

________________________;_______________

Bond in yoga : Mulbandh, Jalindharbandh and Uddiyanbandh

Bond in yoga : Mulbandh, Jalindharbandh and Uddiyanbandh.
Here I am going to explain about Bond in marathi and also importance of bond

बंध

बंध या शब्दाचा अर्थ बंधन घालणे असा आहे.याद्वारे अंतर्गत अवयवाना मसाज मिळतो आणि तेथील रक्तप्रवाह सुधारतो.
प्रणायामादरम्यान मुख्यत्वे या तिन बंधांचा उपयोग केला जातो.हे तिन्ही बंध प्राणायामच्या क्रियेत अत्यंत  उपयोगी मानण्यात येतात. बंध  ही अंतर्गत शारीरिक प्रक्रीया आहे.बंधांचा सराव केल्याने माणूस शरीराचे विविध अवयव व नाडीव्यवस्था यावर नियंत्रण ठेवण्यास समर्थ बनतो.
प्राणायामाच्या सरावात उपयुक्त असणाऱ्या तिन्ही बंधांची कृती व फायदे यांची सविस्तर माहिती पुढे दिली आहे.

१) मूलबंध

कृती :

१ ) प्रथम उजव्या पायाची टाच जननेंद्रियावर दाबून ठेवा.नंतर डाव्या पायाची टाच जननेंद्रियाच्या मुळाशी ठेवा.

२) गुदद्वाराचा संकोच करून ,जोर लावून पाठीच्या कण्याकडे आकर्षून अपानवायू पाठीकडे चढवा.
३)मूलबंध लावतांना शरीर शिथिल ठेवा.

फायदे:-

१)या बंधाने प्राणायाम नीट करता येतो.
२)या बंधांचा सराव ब्रम्हचर्यपालनासाठी उपयुक्त असतो.
३)या बंध्याच्या नियमित सरावाने जठराग्नी प्रदीप्त होतो आणि बद्धकोष्ठता दूर होते.
४)कुंडीलिनी जागृत होते.
५) साधकाला तारुण्याचा जोम व उत्साह प्राप्त  होतो.
६)कंबरदुखी नाहीशी होण्यास मदत होते.

जालंधरबांध

कृती

१) प्रथम पद्मासनात बसा
२) नंतर कंठ संकोचून घ्या आणि डोके खाली वाकवा.
३) हनुवटी व्यवस्थित दाब देऊन कंठाखालच्या खळगीत बसवा.

४) हा बंध लावताना शरीर शिथिल ठेवा.

फायदे

१) या बंधाच्या सरावाने थायरॉईड ग्रंथींना भरपूर रक्तपुरवठा होतो.
२)आवाज मधुर,सुरेल आणि कानांना गोड वाटतो.
३)गळ्याचे विकार नाहीसे होतात.
४)थायरॉईड ,टॉन्सिल अशा व्याधीमध्ये या बंधांची क्रिया लाभदायक ठरते.
 हा बंध करताना घ्यायची काळजी किंवा नोंद:--
पूरक केल्यावर कुंभक करताना हा बंध करतात आणि रेचक झाल्यानंतर बाह्य कुंभक केला जातो.

३) उडडियानबंध

कृती

१) हा बंध उभा राहून किंवा बसून देखील करता येतो.
२)दोन्ही हात गुडघ्यावर किंवा कंबरेवर ठेवा आणि शरीर थोडे पुढे वाकवा.
३)दोन्ही पायात थोडे अंतर घ्या.श्वास जोराने बाहेर काढून फुफ्फुसे रिकामे करा.

४)पोट बरगड्यापासून आत खेचून, नाभी व आतडे वर खेचा.यामुळे उदर वर येईल.
५) मोठ्या आतड्याचा भाग वर उचलला जाईल
६) हा बंध कुंभक झाल्यानंतर करावा.

फायदे

१) हा बंध नियमीतपणे केल्यास चिरयौवन प्राप्त होते
२)एकाग्रता मिळवण्यासाठी हा बंध उपयोगी ठरतो.
३) ब्रम्हचर्यपालनासाठी हा बंध उपयुक्त ठरतो.
४)नियमित सरावाने शक्ती वाढते आणि शरीर निरोगी राहते.
५)पोटाचे विकार नाहिसे होतात.
६)पोटातील कृमी नाहिशा होतात.
७)पोटातील आंतरेन्द्रिये उदा.यकृत,स्वादुपिंड,लहान आतडे ,मोठे आतडे आणि मूत्रपिंड याना या बंधामुळे मसाज मिळतो.
८) बद्धकोष्ठता दूर होते.

purak , kumbhak and rechak

The parts of Pranayam are purak , kumbhak and rechak.Here more information about it in Marathi.


प्राणायाम

प्राणायाम या शब्दाचा अर्थ 'प्राणाचे नियंत्रण' हा आहे. महर्षी पतंजलीने यांनी जी योगसुत्रे तयार केली आहेत,त्यामध्ये साधनपाद प्रकरणात सविस्तर माहिती दिली आहे.
आपण आपल्या श्वासोच्छ्वास गतीमध्ये  जो फरक करतो आणि श्वास रोखून धरतो,त्याला प्राणायाम म्हणतात.

प्राणायाम करण्यासाठी साधकाने पद्मासन , सिद्धासन , स्वस्तिकासन किंवा सहजासन स्थितीत बसावे.
पूरक , कुंभक आणि रेचक करण्यासाठी प्रणवमुद्रेचा
वापर करावा.

Pranavmudra

 आपण प्राणायाम करण्यासाठी,प्राणायाम करणाऱ्या साधकाने काही शब्दाच्या संकल्पना समजून घ्यायला पाहिजेत त्या खालील प्रमाणे आहेत.

१)पूरक:-

पूरक हे एक महत्वाचे अंग आहे.यामध्ये श्वास आत घ्यायचा असतो;पण केवळ श्वास आत घेतल्यानेच पूरक पूर्ण होत नाही. विशिष्ट पद्धतीने श्वास घेतला तरच ही क्रिया पूर्ण होते.
चांगल्या प्रकारे पूरक करण्यासाठी काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात.

१) फुफ्फुसात जमलेली सर्व  हवा  बाहेर काढल्यानंतरच पूरक क्रियेस सुरुवात करावी.
२)श्वास हळूहळू घ्यावा.
३) सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत पूरक क्रियेची गती हीच ठेवावी .याचाच अर्थ असा की,पूरक सुरू करताना सुरुवातीच्या सेकंदादरम्यान जितकी हवा आत घेतली जाईल,तितकीच हवा शेवटच्या सेकंदाच्या दरम्यान घ्यायला हवी.
४)सामान्यतः श्वास घेताना पोट आपोआप बाहेर येते.पोट बाहेर आल्यास त्यावर नियंत्रण ठेवायचे असते.जर पोट बाहेर येण्यावर नियंत्रण प्राप्त केल्यास छाती अधिक बाहेर येईल.परिणामतः फुफ्फुसात अधिक हवा जाऊ शकेल.
५)पुरकच्या शेवटच्या भागात झटका देऊन दीर्घ श्वास आत ओढण्याचा प्रयत्न करू नये.

कुंभक :-

कुंभकाचा अर्थ आहे श्वास रोखून धरणे.श्वास आत घेऊन रोखून धरण्याला आंतरिक कुंभक म्हणतात; तर श्वास सोडून रोखून धरण्याला बाह्य कुंभक म्हणतात.

याच प्रकारे पूरक व रेचक यांनी युक्त असलेल्या क्रियेस सहित कुंभक म्हणतात.
   
रेचक

नाकपुडीतून विशिष्ठ गतीने ,अवधानपूर्वक श्वास बाहेर काढणे म्हणजे रेचक होय.
१) एक नाकपुडी बंद ठेऊन दुसऱ्या नाकपुडीने श्वास बाहेर काढावा.
२) रेचक करण्याची गती पूरक करण्याच्या गतीपेक्षा दुप्पट असायला हवी.
३)मन शांत ठेवा,श्वासवर लक्ष केंद्रित करा.
४) रेचकच्या गतीमुळे पोट व छाती हळूहळू आंकूचित होतात.पोट जितके आंकुचित  होईल, तितके चांगले आहे,पण अनावश्यक जोर लावू नका.
५) पोटाचे आंकुचन होईपर्यंत रेचक करावा.


पूरक,कुंभक व रेचकासाठी १:४:२ असे प्रमाण ठेवायला हवे.म्हणजेच
उदा.१ सेकंद कालावधी पूरकसाठी ,४सेकंद कालावधी कुंभकासाठी आणि २ सेकंद कालावधी रेचकासाठी.
पूरक , कुंभक आणि  रेचकासाठी कालावधी वरील प्रमाणात वाढवू शकतो.
पुष्कळ सरावानंतर हे प्रमाण सवयीने अंगवळणी पडते.
----------------------------------------------------------------------------––--

कंदपीडासन Kandpidasan

In this post, I am going to explain about yoga named Kandpidasan. You can read more information about it in Marathi.

Kandpidasan कंदपीडासन

 हे आसन थोडेसे अवघड आहे ,सर्वाना जमेलच असे नाही.ज्यांच्या पायाच्या पोटऱ्या व मांड्या स्थूल आहेत,त्यांना हे आसन करताना फार त्रास होईल त्यांनी हे आसन शांतपणे व सावधानतेने कारायला हवे. याउलट सडपातळ व्यक्ती हे आसन सहज करू शकेल.
या असनामध्ये मनुष्याच्या नाभीस्थानातील मणिपूरचक्रावर दाब पडून तेथे वेदना होते,म्हणून या आसनाला कंदपीडासन किंवा कंदपीडनासन म्हणतात.

या आसनांची कृती

१)जमिनीवर बसून दोन्ही पाय गुडघ्यात वाकवून टाचा व पायांचे तळवे एकमेकांना मिळवा.
२)दोन्ही पायाचे तळवे समोरासमोर येतील अशा रीतीने ठेऊन,नाभीस्थानापर्यंत वर आणा.

३)दोन्ही हात जोडा व कंबर ताठ ठेवा .
४) चित्रात दाखवलेल्या प्रमाणे नाक,हाताचे पंजे आणि पायाचे तळवे एका सरळ रेषेत ठेवा.
५)श्वासोच्छ्वास सहज ठेवा.


या आसनामुळे होणारे फायदे:-

१)या आसनामुळे गुडघ्याच्या तक्रारी दूर होण्यास मदत होते
२) गुडघा व पोटऱ्याचे स्नायू मजबूत होतात.
३) पद्मासन व सिद्धासणामुळे होणारे फायदे या आसनांनेही होतात.

Padangushthasan

In this post, I am going to explain about Padangushthasan in Marathi.You can read more information about it.

Padangushthasan पादांगुष्ठासन

 प्राचीन काळात गुरुकुल शिक्षण पद्धतीमध्ये गुरुगृही राहणारे विद्यार्थी  हे आसन नियमित करत असत.ऋषिमुनींनी वीर्यरक्षणासाठी शीर्षासन व सर्वांगसनाबरोबरच या आसनालाही विशेष महत्व दिले आहे.
हे आसन करताना मागे पुढे किंवा डाव्या उजव्या बाजूला तोल जाऊन पडण्याचा संभव असतो.परंतु  सरावाने या आसनात स्थिरता आणता येते.

या आसनांची कृती

१)डाव्या पायाचा चवडा उभा ठेऊन ,डावी टाच गुदद्वार व वृषण यांच्यामध्ये ठेवा
२) उजवा पाय डाव्या पायाच्या गुडघ्यावर ठेवा
३)चित्रात दाखवलेल्याप्रमाणे कृती करा.शरीराचे संपूर्ण वजन डाव्या पायाच्या चवड्यावर येऊ द्या.

४)दोन्ही हात कमरेवर किंवा नमस्कार स्थितीत ठेवा.
५)पाठीचा कणा ताठ ठेवा.
६)हातापायाची अदलाबदल करून हे आसन करावे.

या आसनामुळे होणारे फायदे:-

१) या आसनामुळे स्वप्नदोष, नपुंसकत्व आणि मधुमेह यासारखे रोग बरे होतात.
२)पायाचा चवडा व गुडघे मजबूत होतात.
३) प्रजननतंत्र नियमित होते.
४) ब्राम्हचऱ्याचे पालन करणे सोपे जाते.
५) या आसनामुळे वीर्यरक्षण होते.

Frog pose

 In this post,I am going to explain about frog pose in marathi .Here You can read more information about it.

मंडूकासन
 हे आसन करताना शरीराचा आकार बेडकासारखा दिसतो .म्हणून या आसनाला मंडूकासन म्हणतात.

या आसनांची कृती:-

१) दोन्ही पाय दुमडून मागे न्या
२) पायाची बोटे एकमेकांना स्पर्श करतील अशा पद्धतीने ठेवा

३)गुडघे एकमेकांपासून शक्य तितके दूर ठेवा .हात चित्रात दाखवलेल्याप्रमाणे ठेवा
४)कामरेपासूनचे शरीर ताठ ठेवा
५) दृष्टी समोर ठेवा आणि स्वाभाविक श्वासोच्छ्वास चालू ठेवा।
६) काही सेकंद स्थिर राहून आसन सोडा.

या आसनामुळे होणारे फायदे:-

१) मांड्या , नितंब आणि पोटावरील मेद कमी होऊन वजन कमी होण्यास मदत होते

२)घोटयाचे ,गुडघ्याचे  आणि कमरेचे स्नायू मजबूत होतात.
३)या आसनामुळे स्त्री व पुरुषांच्या कामरेखालील भाग सुदृढ होण्यास मदत होते

४) पुरुषांची लैंगिक क्षमता वाढते.
५) स्त्रियांच्या जननेंद्रियांच्या तक्रारी दूर होतात.

६) पचनशक्ती सुधारते.








.

Cock pose

Cock pose which is type of yoga .



Kukkutasan कुक्कुटासन

कुक्कुट या संस्कृत शब्दाचा अर्थ कोंबडा असा आहे. या आसनात शरीराचा आकार  कोंबड्यासारखा दिसतो, म्हणून यास कुक्कुटासन म्हणतात .

या आसनांची कृती

१)प्रथम पद्मासनात बसावे.
२)नंतर दोन्ही हात चित्रात दाखवल्याप्रमाणे कोपऱ्यापर्यंत पायांच्या पोटऱ्यामध्ये घालावेत.
३)हाताची बोटे पुढच्या बाजूला ठेवा

४)श्वास घेऊन शरीर जमिनीपासून उचला.
५)या अवस्थेत काही वेळ स्थिर राहून आसन सोडावे.

या आसनामुळे होणारे फायदे:


१)पोटातील जंत बाहेर पडण्यास मदत होते
२)या आसनामुळे शरीराची व मनाची संतुलन क्षमता वाढते.
३)शरीरात उत्साह वाढतो व मन प्रसन्न राहते.
४)मासिक पाळीच्या वेळी स्त्रियांना वाटणारी बेचैनी व व ओटीपोटात जाणवणारी वेदना इ विकार  या आसनाने नाहीसे होतात.
५) या आसनामुळे हातांच्या सांध्यांना पुरेसा व्यायाम मिळून सांधे मजबूत होतात.

-------/---------------------------------

Lion pose

In this post ,I am going to explain about lion pose in yoga .This pose is help full improve skin tone.

Sinhasan। सिंहासन

सिंहासनातील मुखमुद्रा वज्रासन आणि भद्रासनामध्ये करण्यात येत असल्याने ,या दोन आसनांना सिंहासन म्हणून ओळखण्यात येते

या आसनांची कृती

१) वज्रासन घालून बसावे मात्र दोन गुडघ्यामध्ये थोडेसे अंतर असावे.
२)उजव्या हाताचा पंजा उजव्या मांडीवर आणि डाव्या हाताचा पंजा डाव्या मांडीवर ठेवावा।

३)आता दोन्ही नाकपुड्यातून  व तोंडातून श्वास बाहेर सोडत जीभ जास्तीत जास्त बाहेर काढावी.
४)कंबर ताठ ठेऊन चेहऱ्याचे स्नायू आक्रसून घ्या आणि चेहरा भयानक दिसेल अशा प्रकारे डोळे ताणून उघडे ठेवा.
 ५) दृष्टी  नासिकाग्रावर स्थिर ठेवा.या स्थितीत काही वेळ स्थिर राहा.

या आसनामुळे होणारे  फायदे:-

१)घशाला होणारा त्रास ,टॉन्सिल्सला आलेली सूज या आसनाने नाहीशी होते.
२)तोतरेपणा नाहीसा होतो.
३) चेहरा सुंदर व तेजस्वी बनतो.
४)या आसनामुळे कंठाला स्वास्थ्य मिळते व आवाजाची प्रत सुधारते.
५) स्मरणशक्ती वाढवण्यासाठी हे आसन उपयुक्त आहे.
६) छातीच्या व पोटाच्या  तक्रारी दूर होण्यास मदत होते.

___________________________________________

Utthit padamaasan #lolasan

This type of yoga is like a padamaasan which is helpful for loose weight and flat belly.Here more information about it in Marathi

उत्थित पद्मासन ( लोलासन)

हे आसन पद्मासनाचाच प्रकार आहे .या आसनामध्ये  हाताचे पंजे शरीरालगत जमिनीवर टेकवून हातावर जोर देऊन शरीर वरच्या दिशेने उचलावे लागते. म्हणून या आसनास उत्थित पद्मासन किंवा लोलासन किंवा झूलासन असे म्हणतात.
  या आसणामध्ये शरिराचा भार दोन्ही हातावर सम प्रमाणात उचलावयाचा असतो.त्यामुळे हे आसन थोडेसे अवघड आहे.

या आसनांची कृती

१) प्रथम पद्मासनात बसावे
२)दोन्ही हाताचे पंजे शरीरालागत दोन्ही बाजूंना जमिनीवर टेकवावे.
३)हळुहळू शरीर वर उचलावे, शरीराला हिसके देऊ नये.

४)शरीर जितका वेळ अधांतरी  ठेवता येईल,तितका वेळ श्वास रोखून धरावा
५)शरीर पूर्ण स्थितीत आणताना श्वास सोडावा.

या आसनामुळे होणारे फायदे:-

१)या आसनामुळे हाताचे सांधे व स्नायू सुदृढ बनतात .
२)पोटातील आतडी सशक्त बनतात
३)या आसनाच्या नियमित सरावाने जठराग्नी प्रदीप्त होतो.
४) मन प्रसन्न राहते आणि शरीर सुदृढ बनते.
५) या आसनामुळे बद्धकोष्ठता,अजीर्ण ,अति झोप यासारख्या विकृती दूर होतात.

_________________________________________

Garbhasan#yogasana for flat belly

Garbhasan is used for loose weight and flat belly.Here more information available in Marathi

गर्भासन

ही आसनस्थिती माणूस गर्भात असलेल्या बालकासारखा दिसतो; म्हणून या आसनास गर्भासन असे म्हणतात

या आसनांची कृती 

१)प्रथम कुक्कुटासन घालावे
२)दोन्ही हात जांघ व पोटऱ्यामध्ये घालून कोपरापासूनचा हात बाहेर काढावा.

३)नंतर उजव्या हाताने उजव्या कानाची पाळी व डाव्या हाताने डाव्या कानाची पाळी धरावी
४) हे आसन सावधानतेने करावे;अन्यथा पाठीमागे तोल जाण्याची शक्यता असते.

या आसनामुळे होणारे फायदे:-

१)या आसनांच्या नियमित अभ्यासाने शरीराचा समतोल राखणे शक्य होते
२)या आसनामुळे कफ ,अपचन,जीर्ण ज्वर आणि बद्धकोष्ठ यासारखे विकार नाहीसे होतात
३)पोट साफ राहते,पचनशक्ती सुधारते.
४)पोटातील अवयवास , हातापायाच्या सांध्यांना आणि वक्षस्थळास पुरेसा व्यायाम मिळतो
५) उत्तेजित अथवा क्रोधीत झालेले डोके शांत होते.
६)विर्यरक्षण होते.
७) शरीराची संतुलन क्षमता वाढते.

Natrajasan #Yogasanas for increasing balancing ability

Yogasanas for increasing balancing ability and flexibility.
Here I am going to explain natrajasan yoga in Marathi.

नटराजासान

हे आसन तांडवनृत्य करणाऱ्या भगवान श्री शंकराप्रमाणे शरीराची आकृती दिसते ,म्हणून या आसनाला नटराजासन म्हणतात. ही आसनस्थिती पुढे चला आणि काम करा असेच सुचवते,म्हणजेच काम करण्यास प्रेरणा देते.



आसनांची कृती

१) सरळ ताठ उभे राहून दोन्ही हात अंगालगत ठेवा.
२)चित्रात दाखवलेल्याप्रमाणे उजवा पाय मागील बाजूस  उंच करा.

३)नंतर उजव्या हाताने पायाचा चवडा पकडून ताणून धरा.
४)काही वेळ स्थिर राहा.
५)नंतर  हीच क्रिया डाव्या पायाने करा.


या आसनामुळे होणारे फायदे:-


१) या आसनामुळे शरीराच्या प्रत्येक सांध्याला व्यायाम मिळतो.
२)नियमित सरावाने कंबरेचे दुखणे कमी होते.कंबर लवचिक बनते
३)शरीराची संतुलन क्षमता वाढते.
४) या आसनामुळे हात व पाय सुदृढ बनतात ,त्यांच्या कार्यक्षमतेत वाढ होते.
५)भावनाभिव्यक्ती संतुलित ठेवण्यास या आसनाचा उपयोग होतो.

–------------------------------------------------------------

Yogasana for reduce belly fat -Yogmudrasan

In this post,Yogasanas for reduce belly fat named Yogmudrasan. This yoga is really helpful for reduce belly fat and loose weight.

Yogmudrasan योगमुद्रासन

योगाभ्यासात ही मुद्रा अतिशय महत्वाची आहे.त्यामुळे या आसनांचे  नाव योगमुद्रासन असे ठेवण्यात आले आहे.
या आसनाचे पारंपारिक नाव मुद्रा असले तरी यास आसन मानले जाते.

या आसनांची कृती

१)  सुरुवातीस पद्मासन घालून बसावे 
२) दोन्ही हात पाठीमागे नेऊन एका हाताने दुसरया हाताचे मनगट पकडावे

३) शरीर सैल सोडून हळूहळू पुढे वाकत कपाळ जमिनीला टेकवावे 
४)थोडा वेळ याच स्थितीत राहावे
५)डोके वर उचलावे
६) कपाळ जमिनीला लावताना  श्वास सोडावा तर डोके उचलताना श्वास घ्यावा.

या आसनामुळे होणारे फायदे:-

१) या आसनामुळे कंबर आणि पोटावरील चरबी कमी होते.
२)ही योगमुद्रा कुंडलिनी जागृतीसाठी उपयुक्त आहे
३)या आसनामुळे मणक्यातील सर्व स्नायूंना  ताण पडल्यामुळे ,यातून जाणारी सुषुम्ना नाडी स्वच्छ व हलकी होते.
४)पोट सुटलेले असल्यास, पोटातील अवयव खाली सरकले असल्यास ते त्यांच्या मूळ स्थानी आणण्यासाठी ही योगमुद्रा उपयुक्त आहे
या योगमुद्रेचा नियमित व दीर्घकाळ सराव केला पाहिजे

Yogasanas for increase height [santulanasan,]

Yogasanas for  increase height and also increse balancing skill .You can read more information about it .

संतुलनासन:-

उभे आसन प्रकारातील हे आसन असून एका पायावर शरीराचा संपूर्ण तोल सांभाळायचा असल्याने या आसनास संतुलनासन असे म्हणतात

या आसनांची कृती:-

१) प्रथम ताठ उभे राहा,नजर समोर आणि दोन्ही हात अंगालगत ठेवा.
२)डावा पाय गुडघ्यात वाकवा.गुडघा जमिनीकडे दिशेने वळला पाहिजे आणि उजवा हात उंच आकाशाच्या दिशेने ताणला पाहिजे.
३)गुडघ्यात वाकवलेला पायाचा चवडा त्याच बाजूच्या हाताने पकडुन काही वेळ स्थिर उभे राहा.
४)आता मूळ स्थितीत या.

५)चित्रात दाखवल्याप्रमाणे आता डावा  हात आकाशाच्या दिशेने ताणून वरील प्रमाणे कृती करावी

या आसनामुळे होणारे फायदे

१)एका पायावर शरीराचा व्यवस्थित तोल सांभाळता येतो.विद्यार्थ्यांची तोलन क्षमता वाढते.
२)या आसनाच्या नियमित सरावाने सांधेदुखीचा त्रास नाहीसा होतो.
३)कंबर व पोटावरील चरबी कमी होते.
४)या आसनामुळे घोटे ,गुडघे , खांदे आणि हाताच्या बोटाना चांगला व्यायाम मिळतो.
५)कंबर व पोटाचे स्वास्थ्य चांगले ठेवण्यासाठी हे आसन उपयुक्त आहे.

1) वारीसार धौती | Body cleansing process at home using WARISAR DHOUTI inyoga

In this post ,I am going to explain Body cleansing process at home using WARISAR DHOUTI in yoga.You can read more information about it in MARATHI

 1) वारीसार dhouti

मागील पोस्टमध्ये आपण वमन dhouti ची माहिती पहिली होती ।या पोस्टमध्ये वारीसार dhouti ची माहिती पाहणार आहोत
वारीसार dhouti स शंखप्रक्षालन असेही म्हणतात.
मुखापासून ते गुदद्वारापर्यंतचा संपूर्ण पचनमार्ग मोकळा व स्वछ करण्याचा हा उत्तम मार्ग व पर्याय आहे.

वारीसार dhouti कृती:--
१) एक बादली प्यायचे कोमट पाणी मीठ टाकून घ्या।
 २)मन शांत व स्वस्थ ठेवण्याचा प्रयत्न करा.
 ३)दोन ग्लास कोमट पाणी प्या
 ४) त्यानंतर ताडासान,तिर्यक ताडासान,कटी चक्रासन, तिर्यक भुजंगासन आणि उदराकर्षणासन या पाच आसनापैकी प्रत्येक आसन आठ-आठ वेळा करा.

अ) ताडासन:-
दोन्ही पायामध्ये अर्ध्या फुटाचे अंतर घेऊन ताठ उभे राहा.दोन्ही हाताचि बोटे  एकमेकात गुंतवून चित्रात दाखवल्याप्रमाणे कृती करा.शरीर वरील बाजूस खेचा.अशा खेचलेल्या स्थितीत। काही क्षण राहू द्या व हळूहळू मूळ स्थितीत या.

आ)तिर्यक ताडासन:--
सर्वप्रथम ताडासनामध्ये उभे राहा.पायाच्या टाचा जमिनीपासून वर उचला.शरीर प्रथम उजव्या बाजूस आणि नंतर डाव्या बाजूस झुकवा.

इ)कटी चक्रासन
दोन्ही पायामध्ये साधारणपणे 1-2 फुटाचे अंतर घेउन उभे राहा.दोन्ही हात खांद्याच्या समांतर रेषेत वर न्या आणि त्याच स्थितीत कमरेतून उजव्या बाजूस वळा. डावा हात उजव्या खांद्यावर ठेवा.नंतर उजवा हात पाठीच्या मागे न्या.त्यानंतर शरीर पुन्हा मूळ स्थितीत आणा आणि अशीच क्रिया डाव्या बाजूला वळून करा

ई)तिर्यक भुजंगासन:-
जमिनीवर पालथे झोपून हाताचे पंजे खांद्याजवळ ठेवा.त्यानंतर धड व डोके वर उचला.डोके  व धड उजव्या बाजूस वळवून पायाच्या टाचेकडे पहा .त्यानंतर डोके व धड डाव्या बाजूस वळवून उजव्या पायाच्या  टाचेकडे पहा .यानंतर मूळ स्थितीत या.

उ) उदाराकर्षणासन
कृती : प्रथम दोन्ही गुडघे मुडपून जमिनीवर बसा.हाताचे पंजे दोन्ही गुडघ्यावर ठेवा. नंतर डावा गुडघा जमिनीवर टेकवा व उजवा गुडघा वर उचला.धड शक्य तितके उजव्या बाजूस वळवून  उजव्या बाजूने मागे पहा .पुन्हा मूळ स्थितीत या ,त्यानंतर ह आसन दुसऱ्या बाजूनेही करा

वरील सांगितलेली पाचही आसने प्रत्येक बाजूला    आठ-आठ वेळा करा

वर दिलेली आसने क्रमवार केल्याने लहान आतडे ,मोठे आतडे आणि गुदद्वारातील काही विशिष्ठ स्नायूंना हालचाल मिळाल्याने ते शिथिल होतात परिणामतः तोंडावाटे घेतलेले खारट पाणी पोटातील अन्न आणि मळ घेऊन गुदद्वाराकडे सरकू लागते.

पुन्हा दोन ग्लास पाणी प्या आणि वरील आसने आठ आठ वेळा करा .आसने करून झाल्यानंतर शौचालयात जाऊन बसा .मळ बाहेर यावा म्हणून जोर लावू नका.पोटातील स्नायू सैल सोडा .जर शौचास झाले नाही तर एखादा मिनिट वाट पाहून बाहेर या.

पुन्हा दोन ग्लास पाणी पिऊन वरील आसने आठ आठ वेळा करून पुन्हा शौचास जाऊन बसा, जोर  लावू नका.शेवटी शौचास होऊ लागते. सुरुवातीस अगदी घट्ट व मग पातळ शौचास होईल.

पुनःपुन्हा पाणी पिऊन आसने  करून शौचालयात जाऊन बसण्याने शेवटी पाणीच  बाहेर येऊ लागेल . याचा अर्थ असा की तोंडापासून ते गुदद्वारापर्यंतचा  संपूर्ण मार्ग मोकळा झाला आहे .

हा। प्रयोग थकवा आणणारा आहे ,हा प्रयोग पूर्ण झाल्यानंतर ४०- ४५ मिनिटे शवासन करून पूर्ण विश्रांती घ्यावी

या प्रयोगामुळे होणारे फायदे:-
१) जीर्ण मलावरोध ,आम्लपित्त,वायू ,अपचन आणि पचनाच्या अन्य व्याधीवर हा प्रयोग रामबाण उपाय आहे
२)रक्तातील साखरेचे प्रमाण कमी होते,त्यामुळे हा प्रयोग मधुमेहिंसाठी उपयुक्त आहे
३)पचनसंस्थेचे अवयव सुदृढ बनून त्यांची कार्यक्षमता वाढते.

हा प्रयोग करताना घ्यायची  काळजी;:-
१) हा प्रयोग अनुभवी योग शिक्षकाच्या मार्गदर्शनाखाली करावा
२)प्रातर्विधी आटोपल्यानंतर रिकाम्या पोटी करावा
३) पोटात किंवा आतड्यामध्ये व्रण असेल,उच्च रक्तदाब असेल,मूत्रपिंडाची किंवा रुधिराभिसरण संस्थेच्या काही  व्याधी असतील  तर ,हा प्रयोग अनुभवी योग् शिक्षकाच्या मार्गदर्शनाखाली करावा
४) या प्रयोगानंतर एका तासाने हलका आहार घ्यावा

________________________________________

2) वमन धौती | Body cleansing process at home using WAMANDHOUTI in yoga

In this post, I am trying to explain Body cleansing process at home using DHOUTI in yoga. Here you can read more information about it in Marathi

योगशास्त्रामध्ये शरीरातील आंतरेंन्द्रियांची स्वच्छता व्हावी,अशुद्धी बाहेर पडावी यासाठी धोती या शुद्धीक्रियेचा  वापर करतात.धोती या शब्दाचा अर्थ धुणे असा होतो.

धौतीचे अनेक प्रकार आहेत.त्यातील एक प्रकार म्हणजे वमन धोउती. या वमन धौतीस कुंजल क्रिया असेही म्हणतात .

वमन धौती करण्याची कृती :-

  १) दोन लिटर कोमट पाणी घेऊन त्यात तीन-चार चमचे मीठ टाका
   २)सात-आठ ग्लास पाणी पटापटा प्या.
   ३) उबके येताच खाली वाका

   ४)हाताची मधली तीन बोटे तोंडात आतपर्यंत घालून जिभेच्या आतील भागावर दाब द्या
   ५)लगेच उलटी येऊन पाणी बाहेर यायला लागेल.
   ६)पोटातील गेलेले सर्व पाणी बाहेर पडेपर्यंत तोंडात बोटे घालून उलटी करीत राहा.

वमन धौती मुळे होणारे फायदे:--

   १)पचनसंस्थेचे अवयव कार्यक्षम बनतात.
   २)या प्रयोगामुळे पोटातील अशुद्ध घटक ,पित्त ,आम्ल व वायू बाहेर पडतात
   ३)अपचन ,जुनाट सर्दी व दमा यासारख्या व्याधी वमन धोउतीमुले लक्षणीय फायदा होतो.

वमन धौती करताना घ्यावयाची काळजी:-

  १) सकाळी पोट रिकामे असताना ही क्रिया करावी
  २)बोटांची नखे नीट कापलेली असावीत
  ३)उच्च रक्तदाब, हृदयरोग ,आतड्यातील व्रण या व्याधी असणाऱ्या लोकांनी हा प्रयोग करू नये

  पुनरावर्तन

साधारणतः आठवड्यातून एकदा ही क्रिया करावी

____________________________